Ben bir garip okurum...
Her üzüntümde ve de her sevincimde kendimi bir kitabın içinde bulurum...
Kitabın içindeki dünyada varolduğumu, oraya ait olduğumu, ezelden beri orada yaşadığımı düşlerim...
Karekterlerin gözlerine bakarım, hissetmeye çalışırım, dokunurum kimi zaman onlara...

Eski bir alışkanlıkla yine şiirsel başladım cümlelerime. Asıl mevzuya gelmek niyetindeyim. Zira karakter benim için bir kitabın içinde hava ve su kadar elzem ve vazgeçilmez.
Karakter bir romanda (veya her ne okuyorsanız bu bir öykü ve hikayede olabilir.) mekanı ve zamanı size yaşatacak, orada bulunma hissini tatmanıza sebep olacak yegane element.
Mekanın içinde olamıyorsanız muhtemelen kopuk bir karakter tasvir edilmiştir. Karakter her şeydir bir yazınsal türde benim için.

Karakter ayrıca içinde bulunduğu toplumsal durumu, kendi iç dünyasında yaşattığı olgu ve durumlarla, tüm gerçekçiliği ile ortaya koyabilmelidir. Toplumun aynası olmalıdır, ışık tutmalıdır tüm toplum sorunlarına. Biz karakter aracılığıyla toplumun analizini yapabilmeli, karakterin yol göstermesi ile toplumun içinde yaşar gibi hissedebilmeliyiz.

Bazı karakterlerde vardır ki benzeri toplumda görülmemiş, aykırı, düşünüş bakımından toplumdan ayrılmış. Bu tip karakteri yaratmak güç olsa da eğer tüm yönleri ile tam anlamıyla yaratılmışsa okuyucuya da büyük bir edebi zevk verir. Bu tür karakterlerden biri Albert Camus'un Yabancı romanındaki Meursault karakteridir. Toplumun kalıplarına ters düşen, kendi içindeki gerçeklikle yaşayan, nesnel bir bakış açısına sahip, kayıtsız bir karakterdir Meursault. Camus onu romanın içindeki duruma uygun olarak çok iyi harmanlamıştır. Meursault'un kendi derininde isteği anlaşılmaktı bana kalırsa. Annesinin ölümü karşısındaki kayıtsız tavırları toplumun gözünde işlediği suçtan daha çok tepki görmüştür. "Genel" kalıplara uymadığı için eleştirilmiştir.

Bir diğer toplumdan farklı tepkiler veren ve aslında bana kalırsa mesaj içeriği fazla olan bir karakter de Herman Melvılle Katip Bartleby karakteri. Çalışmak için girdiği işte bir süre sonra çalışmayarak köşesine çekilip "Yapmamayı tercih ederim" diyen bir karakter. Bartleby kendisine göre pasif bir direnişte bulunuyor. Ya da toplum düzenine karşı çıkarak, kapitalist düzenin işleyişine farklı bir yoldan mesaj vermeye çalışıyor da olabilir. Tamamen karakter odaklı bir kitaptı. Herkesin kendisine göre yorumlayabileceği bir karakter. Okurların hayata bakış açısına göre şekillenen bir hikaye.

Bazı karakterler de acı tecrübeler ile büyürler. Bu acı tecrübelerin onlara sirayet etmesi de kendi tutumları neticesinde olabilir. Psikolojik açıdan irdelenen karakterlerdir bunlar. Karakterin psikolojisinin derinine inilir, onun düşünüş ve duygu durumunun okuyucuya hissettirilmesi amaçlanır. Bu karakterlerden biri beni de derinden etkileyen Mai ve Siyah romanındaki Ahmet Cemil karakteridir. Kendi halinde öğrenci iken, babasının ölümü ile aniden ve adeta bir çırpıda büyümek zorunda kalarak annesi ve kız kardeşi için çalışmaya başlayan bir karakter. Talihsizlikler peşi sıra gelir. Bir yanda yoksullukla mücadele, bir yanda eniştesinin kötülüğü, kız kardeşinin yaşadığı acılar ve karşılıksız aşkı ile mücadeleye de girişir Ahmet Cemil. Neticede acılara göğüs germeye çalışarak hayat mücadelesinde yoğrulur... Her sayfada Ahmet Cemil'in duygularının ve düşüncelerinin yoğun analizi ile karakter okuyucuya derinden hissettirilir. Kimilerinin de duygularına ve yaşayışına ayna tutar, okura yalnız olmadığını hatırlatır Ahmet Cemil...

Topluma öncü olan, ışık tutan bazı kurtarıcı karakterler de vardır. Bunun en tipik örneği yakın zamanda okuduğum ve çok sevdiğim İnce Memed karakteri. Ağalık sistemine boyun eğmeyen, bunun için mücadele eden ve halka umut aşılayan yiğit bir karakter İnce Memed. Bu karakterler yüceliği ile okurları her yönden etkileyen, kitlelerin hep arzuladığı kurtarıcı rolündeki müstesna ve unutulmayacak karakterlerdir. Bu yüce karakterlerin de zayıflıkları olmaz mı? Tabi ki olur. İnce Memed romanında da karakterin güçlü ve mücadeleci olması dışında çaresizliği ve yoksunluğu, umutsuzluğu, içinden çıkamadığı durumlar da derinlikli bir şekilde aktarılmıştı. Akılda kalan bir karakter İnce Memed. Unutulmayacaklar arasında her daim...

Bir garip okur olarak naçizane, kendi okuma yolculuğuma göre karakter yorumlamaları yapmak istedim.
Karakter her şeydir diyerek bitiriyorum yazımı.